Атадан бала туса игі , ата жолын қуса игі , бетіне келер ұятын өзі біліп жуса игі 51

Хорошо , когда у отца родится сын , хорошо , когда он следует примеру отца , хорошо , когда он сам смывает свой позор . 55

Дағдыландыру . Төмендегі сөздерге « лық » жұрнағын жалғатып , туынды сөз еткізу . күз , түс , түн , күміс , төс , ала , сау , батыр , қу , жақын , зор , игі , жаман , тірі , нашар , қатты , семіз , жауыз , рас , ірі , қисық , сұлу , көркем , әдемі , мықты . жуас , ұяң , әңгі , монтаны , қиын , паң , аңқау , нас , салақ , шапшаң , бос , дұрыс , тура , соқыр , сараң , қаз , тоқ , мас , сұм . 63

Упражнение . Образуйте производное слово , присоединив суффикс « лық » к следующим словам . күз ( осень ) , түс ( полдень ) , түн ( ночь ) , күміс ( серебро ) , төс ( грудь ) , ала ( пестрый ) , сау ( здоровый ) , батыр ( герой ) , қу ( хитрый ) , жақын ( близкий ) , зор ( огромный ) , игі ( хороший ) , жаман ( плохой ) , тірі ( живой ) , нашар ( скверный ) , қатты ( твердый ) , семіз ( жирный ) , жауыз ( злодей ) , рас ( правдивый ) , ірі ( крупный ) , қисық ( кривой ) , сұлу ( красивый ) , көркем ( художественный ) , әдемі ( прекрасный ) , мықты ( мощный ) , жуас ( кроткий ) , ұяң ( звонкий ) , әңгі ( бестолковый ) , монтаны ( притворный ) , қиын ( трудный ) , паң ( гордый ) , аңқау ( доверчивый ) , нас ( грязный ) , салақ ( неряшливый ) , шапшаң ( проворный ) , бос ( свободный ) , дұрыс ( правильный ) , тура ( прямой ) , соқыр ( слепой ) , сараң ( скупой ) , қаз ( гусь ) , тоқ ( сытый ) , мас ( пьяный ) , сұм ( коварный ) . 69

Екінші жағынан алғанда , діни төзімсіздік ру - хын бойына жинап үлгерген кейбір түркі халықтары мұсылмандыққа жатпайтынның бәрін де жатсынатын , мұсылмандық атаулыға құлша еліктейтін болды . Бұл да олардың өздерінің мәдениетін , айталық , әдебиетін дамытуға кері әсерін тигізді . 145

С другой стороны , не - которые тюркские народности , успевшие набраться духа религиозной нетерпимости , чуждались вообще всего , немусульманского , и рабски подражали всему мусульманскому , что также неблагоприятно сказалось на развитии их собственной куль - туры , скажем , хотя бы литературы . 167

Айтылғандардан көрініп тұр : Ресейдегі түркі халықтарының мәдениетінің дамуына олардың діни және дүниеауи өміріндегі кіріптар халы кесірін тигізді . 146

Из сказанного видно , что на развитие культуры у тюркских народностей в России повлияли порабощенное положение их и в светской , и в духовной жизни . 168

Қазақтар үшін екінші төңкерістің түсініксіз болуы оңай түсіндіріледі , себебі қазақтарда капитализм , таптық дифференциация болған жоқ ; тіпті басқа халықтардай меншіктің өзі де бөлінбеген , көптеген тұтыну заттары бұқараның ортақ игілігі болып саналады . 227

То , что вторая революция показалась киргизам непонятной объясняется просто : у киргизов нет капитализма , ни классовой дифференциации ; даже собственность у них не так разграничена , как у других народов : многие предметы потребления считаются у них общественным достоянием . 230