ЫДЫС-АЯҚ. Қазан, тегене, шара, табақ, аяқ, тостаған, кесе, шыны-аяқ, тас-табақ, құман, шәйнек, шелек, күбі, астау, сапты-аяқ, шөміш, ожау, бақыраш, қасық, саба, торсық, мес, сүйретпе, көнек, қауға, қап, аяқ-қап, баспақ, дорба, талыс, қоржын, оқшантай. 23

ПОСУДА Казан, большая глубокая чаша, большая чаша, блюдо, деревянная чашка, деревянная чашка с ручкой, пиала, стеклянная чашка, керамическое блюдо, кувшин, чайник, ведро, чан или кадка цилиндрической формы, деревянное блюдо, кружка, деревянная чашка с ручкой, ковш, половник, ковш, черпак, металлический ковш, ложка, бурдюк из конской кожи для кумыса, посуда из кожи для жидкостей, бурдюк из шкуры коня, бурдюк, подойник, кожаное ведерко для доения, бадья, мешок, сумка для посуды, посуда из шкуры головы крупного рогатого скота, торба, большая сумка из шкуры, переметная сума, патронташ. 24

Күмістен ақ тышқанға таға қылдым, Терісінен көр тышқанның жаға қылдым. Терісін cap масаның жыртпай сойып, Жиындық он бес қарыс саба қылдым. Жиылып тоғыз жігіт көтере алмай, Қылмасқа енді саба тоба қылдым. 27

Подковал серебром белую мышь, Сделал воротник из шкуры крота, Не разорвав, разделал шкуру комара, Изготовил вместительный бурдюк в пятнадцать пядей. Собравшись, девять джигитов не смогли поднять, Теперь довольствуюсь без бурдюка. 29

Дағдыландыру. Төмендегі түбір сөздерге «у» жұрнағын жалғатып туынды сөз еткізу. Ал, ұр, саба, қорық, күре, адас, сүз, ас, иле, төз, ауна, қайт, оқы, тоқы, сүрт, ұлы, өлше, құр, сөйле, сыз, шірі, қалғы, сау, тый, тій, жый, ой, істе, тіле, жұу, бұу, құу, тұу. 67

Упражнение. Образуйте производное слово, присоединив суффикс «у» к следующим корневым словам. Ал (возьми), ұр (ударь), саба (побей), қорық (бойся), күре (копай), адас (блуждай), сүз (бодай), ас (свари), иле (замеси), төз (терпи), ауна (поваляйся), қайт (вернись), оқы (читай), тоқы (вяжи), сүрт (вытри), ұлы (завой), өлше (взвесь), құр (построй), сөйле (говори), сыз (нарисуй), шірі (загнивай), қалғы (вздремни), сау (дои), тый (прекрати), тій (потрогай), жый (собери), ой (вырежи), істе (делай), тіле (желай), жұу (помой), бұу (свяжи), құу (догони), тұу (роди) 73

Кей сөздер нәрсенің істейтін ісін атайды; мәсәлән: арт, тарт, ал, ұр, саба, соқ, қорық, күрес, маңыра, сөк, сүз, таста, шық, жық, ас, ал, төз, көз, қақ, қада, кір, төк, өксі, таңда, сескен, ұлы, өлше, кеп, біл, сыз, бер, бас, ұста, ұр, ти, ой, күт, тіле, тұр, ор, шақ, жап, жең, бар, кет, қара, тара, жала, құй, тап, қой, той, сой, жой, жу, бу, қу, жи, тый, қи, и, ки. Мұндай сөздер етістік сөз деп аталады. 75

Некоторые слова обозначают действия кого-либо или чего-либо; например: загрузи, тяни, возьми, бей, колоти, ударь, бойся, борись, блей, ругай, бодни, брось, выйди, вали, свари, возьми, терпи, направляй, вбей, воткни, зайди, вылей, рыдай, выбирай, бойся, вой, взвесь, высохни, знай, черти, дай, надави, держи, бей, потрогай, вырежи, жди, желай, встань, коси, кусай, закрой, победи, иди, уходи, смотри, разойдись, лизни, налей, найди, оставь, насыться, заколи, уничтожь, помой, свяжи, догони, собери, прекрати, срежь/согни, одень. Такие слова называются глаголом. 92