5) Қосалқы «ма», «ба»лардан «еді», «екен» деген бөлек жазылады. Айтар-ма еді?, келер-ме еді?, бармас-па еді?, айтқан-ба екен?, көргенбе екен?, білді-ме екен? тағысы тағылар. 62

5) Слова «еді», «екен пишутся иначе, чем служебные слова «ма», «ба». Айтарма еді?, келер-ме еді?, бармас-па еді?, айтқан-ба екен?, көрген-бе екен?, білді-ме екен? и тому подобное. 68

Түбір сөздің аяғы ұяң дыбыс болса, «ма» орнына «ба» болып жалғасады. Мәсәлән: жаз = жазба, оң = оңба, жон = жонба. 69

Если корневое слово оканчивается на звонкий звук, то вместо суффикса «ма» присоединяется «ба». Например: жаз (пиши) = жазба (не пиши), оң (поправляйся) = оңба (не поправляйся), жон (обточи) = жонба (не обтачивай). 76

Түбір сөздер жіңішке болса, «ма» орнына «ме», «ба» орнына «бе», «па» орнына «пе» болып жалғасады. Мәсәлән: кер = керме, іл = ілме, и = име, кез = кезбе, көм = көмбе, кес = кеспе, ек = екпе. 69

Если коренное слово мягкое, то вместо «ма» присоединяется «ме», вместо «ба» – «бе», вместо «па» – «пе». Например: кер (натяни) = керме (не натягивай), іл (повесь) = ілме (не вешай), и (согни) = име (не сгибай), кез (обойди) = кезбе (не обходи), көм (копай) = көмбе (не копай), кес (режь) = кеспе (не режь), ек (сажай) = екпе (не сажай). 76

Сынау. Төмендегі түбір сөздерге ма, ме, ба, бе, па, пе жұрнақтарын жалғатып туынды сөз істету. Сал, қаз, бат, жап, сүз, таста, ас, күре, қақ, қада, кір, төк, сүрт, таңда, қара, жек, қыдыр, сыз, үр, соқ, ти, ой, қуыр, ор, жап, ұста, тұттық, ора, сына, айнал, боя, бас, тура, жар, ұш, жала, құла, жыр, жүз, кеш, көтер, тай, оз, жаныш, жай, соз, шаш, қайна, ау, қой, сық, ки, тоқы, қыс, тара, көш. 69

Контроль. Образуйте производное слово, присоединив суффиксы ма, ме, ба, бе, па, пе к следующим коренным словам. Сал (клади), қаз (копай), бат (тони), жап (закрой), сүз (бодни), таста (брось), ас (свари), күре (копай), қақ (вбей), қада (воткни), кір (зайди), төк (вылей), сүрт (вытри), таңда (выбери), қара (смотри), жек (запрягай), қыдыр (гуляй), сыз (черти), үр (лай), соқ (ударь), ти (потрогай), ой (вырежи), қуыр (жарь), ор (коси), жап (закрой), ұста (держи), тұттық (заикнись), ора (оберни), сына (испытай), айнал (повернись), боя (крась), бас (дави), тура (накроши), жар (расколи), ұш (лети), жала (лизни), құла (падай), жыр (поцарапай), жүз (плавай), кеш (переходи), көтер (подними), тай (скользи), оз (обгони), жаныш (мни), жай (разверни), соз (вытяни), шаш (разбрасывай, қайна (кипи), ау (перевернись), қой (оставь), сық (выжми), ки (надень), тоқы (вяжи), қыс (сожми), тара (расчеши), көш (переезжай). 77

«Мен саған ұрыстым-ба? Әйтпесе сөктім-бе? Немесе соқтым-ба?». 77

«Ругал ли я тебя? Или же попрекал? Или бил?». 95

«Ба», «бе», «ма», «ме», «әлде», «әйтпесе», «немесе» деген сөздер басқа сөздердің арасындағы жүйесін келтіріп, жалғастыру үшін тұр. 77

Слова «ба», «бе», «ма», «ме», «әлде», «әйтпесе», «немесе» соотносят два слова друг с другом, нужны для связи между ними. 95

Әлде мен сылап, сипап, бақпадым-ба? 78

Или же я не ухаживал хорошо за тобой? 96

Болмаса, жемнен қысып сақтадым-ба? 78

Или я припрятывал от тебя корм? 96

Жібектен тізгініңді тақпадым-ба? 78

Или не носил шелковые наборы? 96

«Аң падсасы?» дегенді айтпай, «арыстан ауырыпты» деп-ғана қойсақ, ауырған аң арыстан-ба? Арыстан атты адам-ба? Белгісіз болады. 107

Если скажем только «лев заболел» без слов «царь зверей», то лев ли заболел? Или человек по имени Лев? Будет неясно. 117

Арыстан атты адам-ба? 107

Или человек по имени Лев? 117

«Ма», «ба» сұрағанда айтылады. 118

«Ма», «ба» употребляются в вопросе. 129