Ойлап , ойлап қарайды : « Не қылсам , деп , – жарайды ? » Білмейді не етерге . Безген ат боп белінен , һәр нәпсінің желінен , Бар екен бір данышпан Жұлдыз санап қарайтын , Сонан ақыл сұрайтын Сасқан яки адасқан . Арнап кісі шаптырып , Көп - көп сәлем айттырып , Шақыртады хан Дадан . ( Алтын әтеш ) 14

Что и жизнь в такой тревоге ! Вот он с просьбой о помоге Обратился к мудрецу , Звездочету и скопцу . Шлет за ним гонца с поклоном . ( Пушкин . Сказка о золотом петушке ) 14

Ғараб сөзінде харекет , тануин , сүкін , ташдид қойылмаған хәріптер оқылмайды . Сөз басында сүкінді " ф " тұрса , яки ташдитті әріп тұрса ол әріп өткен сөзге жалғанып оқылады 45

В арабском языке буквы без проставленных харака , тануин , сукин , ташдид не читаются . Если в начале слово стоит " ф " с сукином либо буква с ташдидом , то данная буква читается , соединяясь с предыдущим словом . 49

Сондықтан мұғалім балалардың үйренген қағидасы , ережесі келетін сөздерді ауыздан жаздыру тиіс , яки кітапшадағы жорта хата жазып қойған сөздерді дұрыстап жаздыру тиіс . 49

Поэтому учитель должен диктовать слова по изученным принципам и правилам или же предложить исправить намеренно допущенные ошибки в словах . 53

2 ) Оқу , жору , тану деп жазу ма , яки оқұу , жорұу , танұу деп жазу - ма ? дүдәмал , яғни « у » ( ۋ ) алдындағы дыбыс « ы » ( ى ) - ма , « у » ( ۋ ) - ма ? белгісіз . Егерде « ы » ( ى ) болса , бітеу буын болғандықтан , « ы » ( ى ) харфін тастап оқу , жору , тану деп жазуымыз тиіс . 59

2 ) Правильно написание оқу ( учиться ) , жору ( предсказывать ) , тану ( узнавать ) или оқұу , жорұу , танұу ? Неясно , перед « у » ( ۋ ) звук « ы » ( ى ) или « у » ( ۋ ? ) неизвестно . Если это « ы » ( ى ) , то в закрытом слоге убираем букву « ы » ( ى ) и нужно писать оқу , жору , тану . 65

Мысалдар : 1 ) сұу , бұу , тұу деп жазу - ма , яки су , бу , ту деп жазу - ма , дүдәмал , яғни « у » ( ۋ ) дың алдындағы дыбыс « ұ » ( ۇ ) - ма , « ы » ( ى ) - ма , анық естілмейді . Егерде « у » ( ۋ ) дың алдындағы дыбыс « ұ » ( ۇ ) болса , « сұу » , « бұу » , « тұу » деп жазу тиіс . Егерде « у » ( ۋ ) дың алдындағы дыбыс « ы » ( ى ) болса , бұл сөздер « ы » ( ى ) харфі бітеу буында жазылмауы себепті , « су » , « бу » , « ту » деп жазылуы тиіс . « У » ( ۋ ) алдындағы қай дыбыс екені бітеу буынды ашқанда мәлім болады . « У » ( ۋ ) дың алдына « ұ » ( ۇ ) харфін қойып - та , « ы » ( ى ) харфін қойыпта ашып қарайық : сұу=сұуы , бұу=бұуы , тұу=тұуы ; су=сы - уы , бу=бы - уы , ту=ты - уы . Әрине сұуы , бұуы , тұуы деп айту , сыуы , быуы , тыуы деп айтудан дұрыс екендігі қандай даусыз болса , сұу , бұу , тұу деп жазу һәм сондай даусыз болып шығады . 59

Примеры : 1 ) неясно , как писать сұу , бұу , тұу или су ( вода ) , бу ( пар ) , ту ( знамя ) , то есть не слышно отчетливо перед « у » ( ۋ ) звук « ұ » ( ۇ ) или « ы » ( ى ) . Если перед « у » ( ۋ ) звук « ұ » ( ۇ ) , то нужно писать « сұу » , « бұу » , « тұу » . Если перед « у » ( ۋ ) звук « ы » ( ى ) , то из - за того , что в закрытом слоге не пишется буква « ы » ( ى ) , нужно писать « су » , « бу » , « ту » . Какой звук стоит перед « у » ( ۋ ) будет известно , когда закрытый слог станет открытым . Рассмотрим варианты с постановкой перед « у » ( ۋ ) и буквы « ұ » ( ۇ ) , и буквы « ы » ( ى ) : сұу=сұуы , бұу=бұуы , тұу=тұуы ; су=сы - уы , бу=бы - уы , ту=тыуы . Конечно , по сравнению с сыуы , быуы , тыуы звучание сұуы , бұуы , тұуы является бесспорно правильным , так же , как и бесспорно правильно написание сұу , бұу , тұу 65

1 ) Жұрнақ « лық » . Бұл жұрнақ түбір сөздің аяғы дауысты я жарты дауысты дыбыс болса , яки « р » болса , осы « лық » күйінде жалғасады ; мәсәлән : бала = балалық , жау = жаулық , қу = қулық , жабы = жабылық , бай = байлық . 63

1 ) Суффикс « лық » . Данный суффикс присоединяется в виде « лық » , если в конце коренного слова стоит гласный или полугласный звук ; например : бала ( ребенок ) = балалық ( детство ) , жау ( враг ) = жаулық ( вражда ) , қу ( хитрый ) = қулық ( хитрость ) , жабы ( непородистый ) = жабылық ( непородистость ) , бай ( богатый ) = байлық ( богатство ) . 68

4 ) Жұрнақ « лас » . Бұл жұрнақ түбір сөздің аяғы дауысты я жарты дауысты дыбыс болса , яки « р » болса , осы « лас » күйінде жалғасады . Мәсәлән : қора = қоралас , ау = аулас , ай = айлас , ақы = ақылас , сыр = сырлас . 64

4 ) Суффикс « лас » . Данный суффикс присоединяется в виде « лас » , если слово оканчивается на гласный или полугласный звук , или на « р » . Например : қора ( хлев ) = қоралас ( сосед по хлеву ) , ау ( охота ) = аулас ( совместная охота ) , ай ( месяц ) = айлас ( одного месяца ) , ақы ( плата ) = ақылас ( совместный по оплате ) , сыр ( секрет ) = сырлас ( тот , с кем делишься секретами ) . 70

5 ) Жұрнақ « лы » . Түбір сөздің аяғы дауысты я жарты дауысты дыбыс болса , яки « р » болса , осы « лы » күйінде жалғасады ; мәсәлән : бала = балалы , тау = таулы , тай = тайлы , қар = қарлы . 64

5 ) Суффикс « лы » . Данный суффикс присоединяется в виде « лы » , если слово оканчивается на гласный или полугласный звук , или на « р » ; например : бала ( ребенок ) = балалы ( имеющий детей ) , тау ( гора ) = таулы ( горный ) , тай ( стригунок ) = тайлы ( имеющая стригунка ) , қар ( снег ) = қарлы ( снежный ) . 71

6 ) Жұрнақ « лау » . Түбір сөздің аяғы дауысты я дыбыс болса , яки « р » болса , осы « лау » күйінде жалғасады . Мәсәлән : бала = балалау , қара = қаралау , тау = таулау , сұлу = сұлулау , тар = тарлау , жар = жарлау . 65

6 ) Суффикс « лау » . Если коренное слово оканчивается на гласный или полугласный звук , или на « р » данный суффикс присоединяется в виде « лау » . Например : бала ( ребенок ) = балалау ( плодиться ) , қара ( темный ) = қаралау ( темноватый ) , тау ( гора ) = таулау ( превращаться в горы ) , сұлу ( красивый ) = сұлулау ( красивее ) , тар ( тесный ) =тарлау ( тесноватый ) , жар ( весть ) = жарлау ( извещать ) . 71

12 ) Жұрнақ « ғыш » . Бұл жұрнақ түбір сөздің аяғы дауысты я жарты дауысты дыбыс , яки ұяң дыбыс болса , осы « ғыш » күйінде жалғасады . Мәсәлән : сана = санағыш , оқы = оқығыш , сау = сауғыш , бу = буғыш , тай = тайғыш , ал = алғыш . 67

12 ) Суффикс « ғыш » . Данный суффикс присоединяется в виде « ғыш » , если коренное слово оканчивается на гласный или полугласный звук , или на звонкий согласный » . Например : сана ( считай ) = санағыш ( считающий ) , оқы ( читай ) = оқығыш ( читающий ) , сау ( дои ) = сауғыш ( доящий ) , бу ( завязывать ) = буғыш ( завязывающий ) , тай ( скользи ) = тайғыш ( скользящий ) , ал ( бери ) = алғыш ( берущий ) . 74

19 ) Жұрнақ « ма » . Бұл жұрнақ түбір сөздің аяғы дауысты я жарты дауысты дыбыс болса , яки « р » , « л » болса , осы « ма » күйінде жалғасады , мәсәлән : сана = санама , тас = тастама , ту = тума , сау = саума , жай = жайма , қыр = қырма , сал = салма . 69

19 ) Суффикс « ма » . Данный суффикс присоединяется в виде « ма » , если слово оканчивается на гласный или полугласный звук , или на « р » , « л » ; например : сана ( считай ) = санама ( не считай ) , тас ( переноси ) = тастама ( не бросай ) , ту ( рожай ) = тума ( не рожай ) , сау ( дои ) = саума ( не дои ) , жай ( разверни ) = жайма ( не разворачивай ) , қыр ( соскабливай ) = қырма ( не соскабливай ) , сал ( клади ) = салма ( не клади ) . 76

Нәрсенің санын сұрағанда неше ? деп яки қанша ? деп сұраймыз . 73

Спрашивая о количестве предметов , задаем вопросы неше ? или қанша ? ( сколько ? ) 89