Қазақ тіліндегі дыбыстардың таңбасы : ڬ г , گ к , ﻚ қ , ﻕ ғ , ﻍ с , ﺱ з , ﺯ р , ﺭ д , ﺪ ш , چ ж , ﺝ т , ﺕ п , پ б , ﺏ a , ﺍ дәйекші 22

Знаки звуков казахского языка : л , ﻝ ң , ڬ г , گ к , ﻚ қ , ﻕ ғ , ﻍ с , ﺱ з , ﺯ р , ﺭ д , ﺪ ш , چ ж , ﺝ т , ﺕ п , پ б , ﺏ a , ﺍ хамза 22

Дауыссыз дыбыстардың таңбалары : ﺏ б , پ п , ﺕ т , ﺝ ж , ﭻ ш , ﺪ д , ﺭ р , ﺯ з , ﺱ с , ﻍ ғ , ﻖ қ , ﻛ к , گг , ڬ ң , ﻝ л , م м , ڼ н . 22

Знаки согласных звуков : ﺏ б , پ п , ﺕ т , ﺝ ж , ﭻ ш , ﺪ д , ﺭ р , ﺯ з , ﺱ с , ﻍ ғ , ﻖ қ , ﻛ к , گг , ڬ ң , ﻝ л , م м , ڼ н . 22

Дыбыссыз таңбалар : ﺍ ء ، ( « ء » жіңішкелік дәйекшісі аталады ) ғ , қ , – ылғи жуан айтылады . к , г , е – ылғи жіңішке айтылады . 22

Знаки без звуков : ﺍ ء ، ( « ء » знак мягкости ) ғ , қ , – всегда твердые . к , г , е – всегда мягкие . 22

Қаб , бас , жел , күл , мес , сор , бай , жау – деген сөздер бір буынды , бірақ бұлардың әр буынында екіден емес үш - үштен дыбыс бар : қ - а - п , б - а - с , ж - е - л , к - ү - л , м - е - с , с - о - р , б - а - й , ж - а - у . 53

Қаб ( мешок ) , бас ( голова ) , жел ( ветер ) , күл ( зола ) , мес ( бурдюк ) , сор ( солончак ) , бай ( богатый ) , жау ( враг ) – это односложные слова , но в каждом из них не два , а три звука : қ - а - п , б - а - с , ж - е - л , к - ү - л , м - е - с , с - о - р , б - а - й , ж - а - у 57

Қазақ тілінде 24 дыбыс бар . Олардың харіфтері мынау : а ( آ ) , б ( ب ) , п ( پ ) , ( ل ) л , ( ڭ ) ң , ( گ ) г , ( ك ) к , ( ق ) қ , ( غ ) ғ , ( س ) с , ( ز ) з , ( ر ) р , ( د ) д , ( چ ) ш , ( ج ) ж , ( ت ) т , ( ي ) й , ( ى ) ы , ( ە ) е , ( ۋ ) у , ( ۇ ) ұ , ( و ) о , ( ن ) н , ( م ) м 53

В казахском языке 24 звука . Буквы , их обозначающие : ( ل ) л , ( ڭ ) ң , ( گ ) г , ( ك ) к , ( ق ) қ , ( غ ) ғ , ( س ) с , ( ز ) з , ( ر ) р , ( د ) д , ( چ ) ш , ( ج ) ж , ( ت ) т , ( ي ) й , ( ى ) ы , ( ە ) е , ( ۋ ) у , ( ۇ ) ұ , ( و ) о , ( ن ) н , ( م ) м 58

Дауыссыз харіфтер : б ( ب ) , п ( پ ) , т ( ت ) , ж ( ج ) , ш ( چ ) , х ( خ ) , д ( د ) , р ( ر ) , з ( ز ) , с ( س ) , ч ( ش ) , ( ھ ) һ , ( ن ) н , ( م ) м , ( ل ) л , ( ڭ ) ң , ( گ ) г , ( ك ) к , ( ف ) ф , ( ق ) қ , ( غ ) ғ 54

Согласные буквы : б ( ب ) , п ( پ ) , т ( ت ) , ж ( ج ) , ш ( چ ) , х ( خ ) , д ( د ) , р ( ر ) , з ( ز ) , с ( س ) , ч ( ش ) , ( ھ ) һ , ( ن ) н , ( م ) м , ( ل ) л , ( ڭ ) ң , ( گ ) г , ( ك ) к , ( ف ) ф , ( ق ) қ , ( غ ) ғ 59

Қатаң харіфтер : б ( ب ) , п ( پ ) , т ( ت ) , ш ( چ ) , х ( خ ) , д ( د ) , ч ( ش ) , с ( س ) , ғ ( غ ) , қ ( گ ) г , ( ك ) к , ( ق ) 55

Глухие буквы : б ( ب ) , п ( پ ) , т ( ت ) , ш ( چ ) , х ( خ ) , д ( د ) , ч ( ش ) , с ( س ) , ғ ( غ ) , қ ( گ ) г , ( ك ) к , ( ق ) 60

Ескерту : « қ » ( ق ) , » ғ » ( ع ) сияқты жіңішкертуге көнбейтін дыбыстар , « к » ( ك ) , » г » ( گ ) , » е » ( ە ) сияқты жуандатуға көнбейтін дыбыстар тоң дыбыстар деп аталады . 58

Примечание : Такие звуки , как « қ » ( ق ) , » ғ » ( ع ) , не поддающиеся смягчению , и такие звки , как « к » ( ك ) , » г » ( گ ) , » е » ( ە ) , не становящиеся твердыми , называются константные звуки . 64

Ескертулер . 1 ) « қ » ( ق ) һәм « ғ » ( ع ) дыбыстары туралы . Кей орында « қ » ( ق ) дыбысы « ғ » ( غ ) болып өзгереді . Ондай орында айтылуынша « ғ » ( غ ) харфін жазу тиіс . Мисал : 1 ) ақ – ағы , бақ – бағы , сақ – сағы . Істің ағы білмес , жігіттің бағы білер . Иттің сағы жақсы . 2 ) айақ – айағынан , тайақ – тайағынан . ( Келіннің айағынан , қойшының тайғынан ) . 59

Примечания 1 ) О звуках « қ » ( ق ) и « ғ » ( ع ) . В некоторых позициях звук « қ » ( ق ) изменяется в звук « ғ » ( غ ) . В таких случаях нужно писать букву « ғ » ( غ ) по произношению . Примеры : 1 ) ақ – ағы , бақ – бағы , сақ – сағы . Иттің сағы жақсы ( Хорош сторожевой пес ) . 2 ) айақ – айағынан , тайақ – тайағынан ( Нога от ноги , палка от палки ) . Келіннің айағынан , қойшының тайағынан ( Невестку узнают по поступи , пастуха – по посоху ) . 65

Түбір сөздің аяғы ұяң дыбыс болса , жұрнақ « лық » өзгеріліп , « дық » болып жалғасады . Мәсәлән : қымыз = қымыздық , хаж = хаждық , сал = салдық , қом = қомдық , хан = хандық , аң = аңдық . 63

Если в конце коренного слова стоит звонкий звук , то суффикс « лық » изменяется , пишется как « дық » . Например : қымыз ( кумыс ) = қымыздық ( щавель ) , хаж ( паломник ) = хаждық ( паломничество ) , сал ( праздный ) = салдық ( праздность ) , қом ( вреблюжий жир ) = қомды ( место у основании шеи верблюда ) қ , хан ( хан ) = хандық ( ханство ) , аң ( зверь ) = аңдық ( звериный ) . 68

Сынау . Төмендегі түбір сөздерге « қ » жұрнағын қостырып туынды сөз істету . Ал , сал , ас , іл , төз , көр , кір , біл , сез , сыз , шірі , бөл , бер , сау , түс , жет , ой , тіле , сасы , өксі , қада , қыс , жап , боя , біт , қаз , жар , үш , сүй , сын , қат , кез , тес , ұза , қақыр , кекір , оз , жұл , таң , бұз , бұйыр , ес , жаз , жап , тіл , жүз , иле , түкір , төле , үз , сол , жырт , жай , кес , отыр , нан , жара , жина , суы , тұр , құс . 67

Контроль . Образуйте производное слово , присоединив суффикс « қ » к следующим коренным словам . Ал ( возьми ) , сал ( клади ) , ас ( переваливай ) , іл ( повесь ) , төз ( терпи ) , көр ( посмотри ) , кір ( входи ) , біл ( знай ) , сез ( чувствуй ) , сыз ( черти ) , шірі ( загнивай ) , бөл ( дели ) , бер ( дай ) , сау ( дои ) , түс ( спустись ) , жет ( дойди ) , ой ( вырежи ) , тіле ( желай ) , сасы ( воняй ) , өксі ( рыдай ) , қада ( приколи ) , қыс ( сожми ) , жап ( закрой ) , боя ( покрась ) , біт ( закончи ) , қаз ( рой ) , жар ( расколи ) , ұш ( лети ) , сүй ( целуй ) , сын ( ломай ) , қат ( застынь ) , кез ( броди ) , тес ( продырявь ) , ұза ( удались ) , қақыр ( отхаркни ) , кекір ( отрыгни ) , оз ( обгони ) , жұл ( вырви ) , таң ( завяжи ) , бұз ( сломай ) , бұйыр ( прикажи ) , ес ( скрути ) , жаз ( ровняй ) , жап ( закрой ) , тіл ( режь ) , жүз ( плыви ) , иле ( замеси ) , түкір ( плюй ) , төле ( заплати ) , үз ( сорви ) , сол ( увядай , засохни ) , жырт ( порви ) , жай ( разверни ) , кес ( режь ) , отыр ( сядь ) , нан ( верь ) , жара ( годись ) , жина ( убери ) , суы ( охладись ) , тұр ( встань ) , құс ( рыгай ) . 75

14 ) Жұрнақ « қ » . Бұл жұрнақ түбір сөз жуан болса , осы « қ » күйінде жалғанады ; жіңішке болса , « қ » орнына « к » болып жалғанады . Мәсәлән : аш = ашық , тес = тесік . 67

14 ) Суффикс « қ » . Данный суффикс присоединяется в виде « қ » , если коренное слово является твердым ; если оно мягкое , то вместо « қ » присоединяется « к » . Например : аш ( открой ) = ашық ( открыто ) , тес ( продырявь ) = тесік ( дырявый ) . 75