құл 13

раб 12

Балшы , балшық , табы , табын , жыл , жылы , құл , құлы , жалқы , балы , балық , қызы , қызық , жақсы , бақсы . 15

гадальщик , грязь , класс чего - либо , стадо , год , еплый , раб , чей - то раб , жединственный , чей - то мед , брыба , чья - то дочь , интересный , хорошо , шаман . 14

Раб , Хақ , бақ , сыр , күллі , қауи , нәби , ғали , уәли , хақ , қауи , Ғани , шайа , бина , дұға , дуа 45

Господь , Бог / правда , сад , краска , раб , сила , пророк , драгоценный , священный , паломничество , право , кизяк ) , кауи , Гани , харакет , вещи , здание , молитва , заклинание . 49

Жалғыз ағаш үй болмас , жалғыз жігіт би болмас . Тура биде туған жоқ ; туғанды биде иман жоқ . Сай сайға құяды ; бай байға құяды ; өзен өзенге құяды . Күн ортақ , ай ортақ , жақсы ортақ . Ашу дұшпан , ақыл дос ; ақылыңа ақыл қос . Сабыр түбі сары алтын : сарғайған жетер мұратқа , асыққан қалар ұятқа . Шалқайғанға шалқай : пайғамбардың ұлы емес ; еңкейгенге еңкей : атаңнан қалған құл емес . Атаң жаман кісі еді : ат бергеннің құлы еді ; енең жаман кісі еді : Мәскеудің қара күңі еді . Іш қазандай қайнайды , күресуге дәрмен жоқ ; қоянқолтық алысып , жығылсаң - да арман жоқ . 50

Одинокое дерево не станет домом ; одинокий джигит не станет судьей . У справедливого судьи нет родственников ; у имеющего родственников судьи нет честности . Овраг сливается с оврагом ; богач поддерживает богача ; река вливается в реку Солнце общее , луна общая , благо общее . Гнев — враг , разум — друг ; добавь к мудрости мудрость ) . Терпение – золото : терпеливый достигнет заветной цели , торопящийся опозорится . Важничай перед тем , кто важничает : он не сын пророка ; кланяйся тому , кто кланяется : он не раб , оставшийся от деда . Дед был плохим человеком : он был рабом того , кто дал ему коня ; теща была плохим человеком : она была служанкой Москвы . Нутро кипит как котел , бороться нету сил ; борешься рука об руку , даже лучше , если свалишься . 54

Жалқылағыш қос сөздер : жел - бау , төсек - ағаш , жүк - аяқ , піспек - сап , шеге - балға , қауға - шелек , асыл - бек , ес - құл , төре - тай , ер - батыр , есенаман , өмір - қожа , шекті - бай , тағысын тағылар . 61

Разобобщающие парные слова : жел - бау ( веревка , привязываемая к шаныраку юрты ) , төсек - ағаш ( деревянная кровать ) , жүк - аяқ ( подставка на ножках для постельных принадлежностей в юрте ) , піспек - сап ( мутовка для кумыса и рукоятка ) , шеге - балға ( гвозди и молотки ) , қауға - шелек ( бадьи и ведра ) , асыл - бек ( аристократы ) , ес - құл ( хозяин и раб ) , төре - тай ( породистый стригунок ) , ер - батыр ( герои и батыры ) , есен - аман ( благополучие ) , өмір - қожа ( хозяин жизни ) , шекті - бай ( сверхбогач ) и тому подобные . 67

Бұл мисалдарда : 1 ) байандауыш – құл болады . Құл – зат - есім , болады – көмекші етістік . 104

В этих примерах : 1 ) Сказуемое – станет рабом . Раб – имя существительное , станет – вспомогательный глагол . 114

Шалқайғанға шалқай ; пайғамбардың ұлы емес , еңкейгенге еңкей , атаңнан қалған құл емес . 120

Перед гордым будь горд ; он не сын пророка ; с вежливым будь вежлив ; он не раб твоего отца . 131

Мәсәлән : « Сабыр түбі сары алтын : сарғайған жетер мұратқа ; асыққан қалар ұятқа » я болмаса « Шалқайғанға шалқай : пайғамбардың ұлы емес ; еңкейгенге еңкей : атаңнан қалған құл емес » . 123

Например : « Терпение – золото : терпеливый достигнет своей цели , а нетерпеливый осрамится » ) . Или : « Перед гордым и ты будь горд : он не сын пророка ; с вежливым будь вежлив : он не раб твоего отца » ) . ( В таких предложениях между следствием и объясняющей его причиной ставится двоеточие . – перев . ) . 136

Арғымақ аттың құйрығы − әрі жібек , әрі қыл . Қас жақсының белгісі − әрі мырза , әрі құл 135

У настоящего скакуна хвост и шелк , и волос ; признак истинного господина – он и господин , и раб . 149

Би айтқанды құл да айтады , құл аузының дуасы жоқ 137

Речь бия повторит и раб , но в речи раба нет веса . 151

раб әрпін түзетуге кететін шығын мен еңбек латынға көшу бейнеті мен шығыннан мың емес , миллион есе кем екені айрықша есеп қылмай - ақ айқын нәрсе 170

Очевидно и без расчетов , что затраты и усилия на исправление арабского алфавита в тысячу , в миллион раз меньше мук и расходов , необходимых для перехода на латиницу . 181